Kinderen zonder verblijfsvergunning mogen volgens het Kinderrechtenverdrag niet anders behandeld worden dan kinderen mét verblijfsvergunning. Dat betekent dat zij recht hebben op onderwijs, jeugdzorg, en op onderdak. Hieronder staat het recht op onderwijs en opvoeding.
- literatuur kinderen zonder verblijfsvergunning
Ja. Voor kinderen zonder verblijfsvergunning geldt, net zoals Nederlandse kinderen, van hun 5de jaar tot hun 18de jaar de leerplicht. Ouders kunnen hun kinderen bij elke school melden. Deze zal dan bekijken of de leerling toegelaten kan worden, of misschien eerst naar een schakelklas moet om het taalniveau te verbeteren. Scholen kunnen leerlingen niet op grond van illegaal verblijf weigeren.
Als jongeren zich vóór het 18e jaar hebben ingeschreven voor een vervolg-opleiding, mag deze opleiding afgemaakt worden, ook als de jongere intussen ouder is dan 18. Jongeren die nog in een procedure zijn voor een verblijfsvergunning mogen, na hun 18de verjaardag, ook beginnen met een studie en ze mogen die ook afmaken. Jongeren zonder verblijfsvergunning mogen na hun 18de verjaardag officieel niet meer aan een nieuwe opleiding beginnen. Enkele scholen voor hoger onderwijs maken hierop een uitzondering. En soms is het mogelijk om via een studieverblijfsvergunning alsnog legaal te worden.
Speciale problemen voor ongedocumenteerde leerlingen zijn:
Voor de registratie in de school is een BSN-nummer nodig. Kinderen die niet legaal in Nederland zijn geweest, hebben geen BSN-nummer. De school kan daarom voor deze leerlingen een speciaal onderwijsnummer aanvragen bij de DUO – IBgroep. Het onderwijsnummer is belangrijk omdat de leerling dan meetelt bij de leerlingtelling van de school, en de school daarmee ook vergoeding krijgt voor de leerling. Het onderwijsnummer mag niet gebruikt worden om de leerling op te sporen. Dit is expliciet uitgelegd in de Wet Register Onderwijsdeelnemers, artikel 25.
- GBA-registratie niet nodig
Het onderwijs van de school is gratis. De school kan wel schoolgeld vragen voor extra kosten, zoals bijvoorbeeld een kerstdiner of een schoolreisje. Bij problemen met de betaling van het schoolgeld is het soms mogelijk om te overleggen met de school. In sommige steden geeft Stichting Leergeld hulp bij het betalen van het schoolgeld.
De gemeente is verantwoordelijk voor het leerlingvervoer. De gemeente vergoedt het vervoer naar de dichtstbijzijnde passende school, als deze niet zelfstandig bereikt kan worden.
Leerlingen zonder verblijfsvergunning hebben geen reisdocument en kunnen dus moeilijk mee met schoolreisjes in het buitenland. In uitzonderlijke gevallen, als een leerling in een toelatingsprocedure zit, is het mogelijk van de IND een terugkeervisum te krijgen. Daarmee kan de leerling Nederland uitreizen en weer terugkomen. Het is niet makkelijk om zo'n terugkeervisum te verkrijgen.
Stages die een onderdeel van het onderwijs vormen zijn toegankelijk voor ongedocumenteerde leerlingen. Stages die als 'werk' gezien worden zijn officieel verboden voor ongedocumenteerde leerlingen. Uitzondering vormen kinderen in een asielprocedure, en kinderen die vóór hun 18de zijn begonnen aan het MBO (de entreeopleiding of BOL), het praktijkonderwijs, een leer-werktraject, of het uitstroomprofiel arbeidsmarkt en vervolgonderwijs van het voortgezet speciaal onderwijs. Voorwaarde is dat de stage essentieel is voor het diploma en geen stagevergoeding betaald wordt. Voor andere leerlingen zonder verblijfsvergunning zal de school meestal zoeken naar een alternatief.
Zie ook Masterscriptie Het verbod op stages voor illegale jongeren, mei 2013
- stages ongedocumenteerde leerlingen
- aantallen
Voor studenten zonder verblijfsvergunning die aan Hoger Onderwijs mogen beginnen, geldt wel het instellingscollegegeld van minstens 10.000 euro. De onderwijsinstelling kan dit verlagen tot het wettelijk collegegeld. Voor asielzoekers kan UAF hierbij soms bemiddelen, zie voor de voorwaarden voor steun en een aanmeldingsformulier op www.uaf.nl. Voor jongeren die in Nederland zijn opgegroeid maken Universiteiten en Hogescholen soms ook een uitzondering, zie hiervoor bijvoorbeeld het Convenant van Den Haag en van Amsterdam.
Studenten die een MBO-opleiding volgen kunnen aan DUO buiteninvorderingstelling van het lesgeld vragen. Het formulier hiervoor kan worden gedownload van de site van de DUO-IBgroep.
- studiekosten ongedocumenteerde studenten
De Jeugdwet, van kracht sinds 1 januari 2015, sluit kinderen zonder verblijfsvergunning formeel uit. In het Besluit Jeugdwet worden nadere regels vastgelegd, waarmee gegarandeerd is dat ongedocumenteerde kinderen tóch toegang tot jeugdzorg hebben. Wel gelden er beperkingen omdat er van uitgegaan wordt dat deze jongeren kort in NL blijven.
Er zijn veel mogelijkheden voor Nederlandse les. De Inburgeringscursussen van het ROC zijn niet toegankelijk voor mensen zonder verblijfsvergunning. Maar de taalcursussen van de volksuniversiteit wel, en ook de taalcursussen die in buurthuizen gegeven worden. Ook organisaties die hulp geven aan mensen zonder verblijfsvergunnig hebben vaak eigen taalcursussen.
Vervolgopleidingen zijn in principe niet toegankelijk voor volwassen ongedocumenteerden. Als de school wil meewerken, is het wel mogelijk om niet-overheidsbekostigd onderwijs open te stellen voor ongedocumenteerden. De kosten van dit onderwijs kunnen door de school zelf bepaald worden. Zie het artikel van Prof. René van Schoonhoven over deze mogelijkheid hier.
Tenslotte worden op sommige plaatsen bijzondere cursussen aangeboden voor ongedocumenteerden. Dergelijk aanbod wordt bijvoorbeeld verzorgd door Stichting Wereldwijd in Eckelrade of het PAO van ASKV Amsterdam.
- literatuur onderwijs volwassenen
- beleid onderwijs volwassenen